Umowa o współdziałanie

Współpraca z Krajową Administracją Skarbową (dalej jako KAS) opiera się na nowej konstrukcji prawnej - umowie o współdziałanie, która została wprowadzona ustawą z dnia 16 października 2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych[1] (dalej jako ustawa o rozstrzyganiu sporów) nowelizującej przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa[2] (dalej jako Ordynacja Podatkowa). Przedmiotowa współpraca będzie opierać się na zasadach wzajemnego zaufania pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym, transparentności oraz zrozumieniu przez administrację skarbową charakteru działalności prowadzonej przez podatnika.

Umowa o współdziałanie będzie zawierana z Szefem KAS w zakresie podatków pozostających w jego właściwości w formie pisemnej na czas nieokreślony. Ustawodawca wyznaczając krąg podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem o zawarcie umowy o współdziałanie przewidział kryterium przychodowe. Wniosek taki będzie mógł złożyć podatnik, u którego wartość przychodu wykazana w zeznaniu podatkowym w poprzednim roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln EUR. Umowa będąca podstawą relacji będzie miała charakter dobrowolny, a inicjatywa jej zawarcia będzie wychodziła od zainteresowanego podmiotu.

Warunki zawarcia umowy

Jednym z warunków koniecznych do zawarcia umowy o współdziałanie, jest obligatoryjny audyt wstępny przeprowadzony przez Szefa KAS mający na celu sprawdzenie skuteczności i adekwatności wdrożonych przez podatnika ram wewnętrznego nadzoru podatkowego oraz sprawdzenie prawidłowości wypełniania obowiązków podatkowych. Pozytywna opinia wynikająca z audytu wstępnego determinuje zawarcie umowy o współdziałanie. W przypadku niewyrażenia zgody na zawarcie umowy, Szef KAS w celu zapewnienia transparentności, będzie zobowiązany do wydania odmowy w formie pisemnej wraz z uzasadnieniem. Po podpisaniu umowy o współdziałanie, u podatnika będzie przeprowadzany także audyt monitorujący, dający Szefowi KAS możliwość sprawowania skutecznego i efektywnego nadzoru nad prawidłową realizacją współpracy.

Obowiązki i korzyści wynikające z zawarcia umowy o współdziałanie

Przepisy wskazują cztery ogólne obowiązki po stronie podatnika dla prawidłowej realizacji warunków umowy. Pierwszym z nich jest zobowiązanie do dobrowolnego i prawidłowego wypełniania obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Ustawa o rozstrzyganiu sporów wskazuje także na konieczność posiadania uzgodnionych z organem podatkowym skutecznych i adekwatnych ram wewnętrznego nadzoru podatkowego oraz na obowiązek wskazywania wszelkich istotnych zagadnień podatkowych, które, rozsądnie oceniając, mogą stać się źródłem sporu między podatnikiem a organem podatkowym. Podatnik zobowiązany będzie także do niezwłocznego przekazywania Szefowi KAS istotnych informacji mogących mieć wpływ na uzyskanie korzyści podatkowej przez podatnika.

Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, zawarcie umowy o współdziałanie zagwarantuje podatnikowi wiele korzyści, czego przejawem będzie m.in. indywidualne podejście i szybszy kontakt z organem podatkowym, pewność i przewidywalność wydatków związanych z obciążeniami publicznoprawnymi czy możliwość bieżącego zarządzania podatkami. Zawarcie umowy o współdziałanie pozwoli na prowadzenie dyskusji z organem podatkowym i wypracowywanie kompromisów, co nie jest możliwe w przypadku występowania o interpretację do organu podatkowego według standardowych procedur. Ponadto, podatnik będzie na bieżąco informowany przez Szefa KAS o wszelkich nieprawidłowościach wymagających korekty, co pozwoli na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia ewentualnych sporów podatkowych w przyszłości.

Istota porozumień podatkowych

Każdy podatnik, będący stroną umowy o współdziałanie, będzie mógł fakultatywnie nawiązać z Szefem KAS porozumienie podatkowe. Niniejszy instrument będzie opierał się na dobrowolnej współpracy podejmowanej przed dokonaniem danego zdarzenia, w której stosowanie środków przymusu oraz dodatkowych gwarancji przestrzegania praw nie będzie konieczne, ponieważ obie strony będą działać wobec siebie transparentnie. Przedmiotem porozumienia będą mogły być kwestie sporne lub wątpliwe w sprawie interpretacji przepisów prawa podatkowego, ustalania cen transferowych, braku zasadności zastosowania art. 119a § 1 Ordynacji Podatkowej (unikanie opodatkowania), wysokości prognozowanego na następny rok podatkowy zobowiązania podatkowego czy innych zagadnień, niezbędnych dla zapewnienia prawidłowej realizacji umowy o współdziałanie.

W niniejszej elastycznej formie uzgodnienia stanowiska z organem podatkowym, podatnik nie będzie zobowiązany do przeprowadzenia pełnej procedury towarzyszącej powyższym instrumentom prawnym, lecz wyłącznie do stosowania przepisów materialnych związanych z charakterem danego porozumienia. Co ważne, skorzystanie z instrumentu porozumienia nie pozbawi podatnika możliwości stosowania innych instytucji prawa podatkowego, da tylko możliwość szybszego poznania stanowiska organu i sprawnego rozwiązania sporu, bez konieczności składania odwołań czy skarg. W przypadku, gdy Szefowi KAS i podatnikowi nie uda się ustalić jednobrzmiącego stanowiska, co skutkować będzie odmową zawarcia porozumienia przez którąś ze stron, podatnik zawsze będzie mógł skorzystać ze standardowej procedury, w tym także środków odwoławczych.

Porozumienie podatkowe a APA

Co do zasady, przy zawieraniu uprzednich porozumień cenowych (APA) w ramach porozumienia podatkowego, zastosowanie znajdą przepisy z działu III ustawy o rozstrzyganiu sporów. Jednakże, podatnik będący stroną umowy o współdziałanie będzie mógł liczyć na pewne preferencje - jedną z nich będzie pobieranie opłaty za wniosek APA dopiero po zawarciu porozumienia i w wysokości 50% kwoty. Niniejsze wynika z transparentności podatnika wobec organu podatkowego, który będzie dysponował istotną wiedzą w zakresie specyfiki podmiotu, powiązań jego struktury organizacyjnej i kapitałowej, stosowanej strategii podatkowej i gospodarczej, polityki rachunkowości, polityki cenowej, zawieranych transakcji czy sieci kontaktów. W konsekwencji KAS zaangażuje mniejsze zasoby do realizacji takiej usługi. Ponadto, organ podatkowy będzie indywidualnie dostosowywał standardowy zakres informacji i dokumentów, który podatnik zobowiązany będzie do przekazania w postępowaniu, ponieważ część z nich mogła już zostać udostępniona w ramach realizowanej umowy o współdziałanie. Co warto podkreślić, zakres informacji przekazany w ramach programu współdziałania może okazać się szerszy od przekazywanego w ramach standardowej procedury APA, dlatego w tej materii może spotkać się z chłodnym przyjęciem ze strony podatników.

Czy wdrożenie w polskiej jurysdykcji Programu Współdziałania okaże się sukcesem zostanie zweryfikowane w praktyce. Mimo, że podatnik będzie zobowiązany do przekazania Szefowi KAS szerokiego zakresu informacji, w zamian za otwartość zyska wiele korzyści, takich jak możliwość polemiki z organem w kwestiach spornych czy szansa na uniknięcie płatności odsetek za zwłokę w zaległościach podatkowych. Być może w przyszłości mniejsi podatnicy, którzy nie spełniają obecnie określonego progu przychodowego, będą również zainteresowani przystąpieniem do programu, jednakże będzie to w znacznym stopniu zależało od podejścia Szefa KAS wobec dużych podatników, których obejmie niniejsza preferencja już po dniu 1 lipca 2020 r.

Przypisy: