Kwoty wynikające z wypłaconego zadośćuczynienia a koszty uzyskania przychodu

Czy zasądzone i wypłacone kwoty tytułem zadośćuczynienia, odszkodowania, bądź renty, dla poszkodowanych pacjentów oraz odsetki z nimi związane na rzecz pacjentów, a także koszty procesu zapłacone przez szpital stronie postępowania lub na rzecz Skarbu Państwa można traktować jako koszt uzyskania przychodu w momencie ich poniesienia w świetle przepisów u.p.d.o.p.?

Szpital ponosi wydatki na wypłatę zasądzonego zadośćuczynienia, odszkodowania i renty wraz z odsetkami oraz tytułem kosztów procesu zapłaconych stronie postępowania (pacjentowi) lub na rzecz Skarbu Państwa, które nie zostały pokryte kwotą ubezpieczenia z polisy odpowiedzialności cywilnej. Istotnym dla dokonania oceny możliwości zaliczenia wskazanych wydatków do kosztów uzyskania przychodów jest zatem ustalenie, czy powyższe wydatki zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Oceniając charakter spornych wydatków uznać należy, że nie można wykazać związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zapłatą tych kwot, a uzyskanym przez skarżącego przychodem, czy też zachowaniem albo zabezpieczeniem jego źródła. Uiszczenie analizowanych należności orzeczonych na rzecz pacjentów jest bowiem wynikiem nieprawidłowego realizowania przez niego obowiązków, skutkujących odpowiedzialnością deliktową z tytułu popełnienia czynów niedozwolonych. To zaś oznacza, że celem zapłaty zadośćuczynienia oraz renty na rzecz poszkodowanych pacjentów było zwolnienie się szpitala od zobowiązań będących następstwem wyrządzonej im szkody. NSA uznał, że ich zapłata nie mogła w sposób racjonalny przyczynić się do wzrostu poziomu przychodów szpitala lub do zwiększenia szans na ich uzyskiwanie bądź na zachowanie lub zabezpieczenie przychodu.

Podejmując decyzje dotyczące finansów szpital powinien liczyć się z konsekwencjami wynikającymi z tych decyzji, a zachowując się racjonalnie powinien mieć na uwadze ryzyko związane ze specyfiką prowadzonej działalności. W ramach tego ryzyka winien również przewidzieć ewentualne negatywne finansowo efekty swych działań lub ich zaniechania. To szpital zawiera umowy o odpowiedzialności cywilnej, kształtując zakres ochrony w zależności od ryzyka, jakie występuje przy danym rodzaju działalności oraz inne postanowienia dotyczące m.in. sumy ubezpieczenia, czy udziału własnego, które bezspornie stanowią wydatek poniesiony w celu zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodu, na co trafnie wskazał sąd pierwszej instancji. Biorąc więc pod uwagę przyczynę roszczeń pacjentów (tj. błędy medyczne) poniesione przez szpital wydatki na uregulowanie tychże roszczeń – w zakresie przekraczającym kwotę ubezpieczenia z polisy odpowiedzialności cywilnej – nie spełniają ustawowych przesłanek do uznania ich za koszty uzyskania przychodów. Ryzyka prowadzonej działalności nie można utożsamiać z dowolnym kształtowaniem stosunków w celu obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Możliwość zaliczania danych wydatków do kosztów uzyskania przychodów ma przede wszystkim skłaniać podatników do podejmowania racjonalnych decyzji gospodarczych i działań w tym znaczeniu, że przysparzać one będą konkretne przychody podatkowe lub też zachowają źródło przychodów w niezmienionym stanie albo zabezpieczą to źródło przed uszczupleniem, czy też zmniejszeniem.

Nie można nadto odsetek utożsamiać ze świadczeniem odszkodowawczym, czy też świadczeniem naprawiającym szkodę, ponieważ mają one zupełnie inny charakter prawny. Unormowanie art. 481 k.c. jest przejawem swoistej „sankcji cywilnej” za sam fakt niespełnienia świadczenia pieniężnego w terminie. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. W doktrynie przyjmuje się, że odsetki są świadczeniem ubocznym (akcesoryjnym), realizowanym z reguły w takich samych przedmiotach co świadczenie główne i wysokości obliczonej według stopy procentowej i czasu potencjalnego korzystania z przedmiotów objętych świadczeniem głównym.

W przedmiotowej sprawie odsetki, do których zapłacenia może zostać zobowiązany szpital mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania w terminie zobowiązań. Stanowią zatem swego rodzaju quasi sankcję i dlatego nie sposób racjonalnie uzasadnić, że ich zapłata nastąpi w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Sentencja: oddalono skargę kasacyjną podatnika

Tezy orzeczenia NSA z dnia 3 marca 2021 r., sygn. II FSK 3132/18

Źródło: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/7C67C47824

Banner

Mniej niż najtańszy mandat skarbowy!

Kazus pomaga w zmaganiach z organami skarbowymi. Autorzy śledząc orzeczenia sądów administracyjnych, interpretacje Ministerstwa Finansów oraz organów skarbowych, piszą o ich jurysdykcjach w przystępny sposób. 

Czytaj także

Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Używamy informacji zapisanych za pomocą plików cookies w celu zapewnienia maksymalnej wygody w korzystaniu z naszego serwisu. Jeśli nie wyrażasz zgody na ich używanie, ustawienia dotyczące plików cookies możesz zmienić w swojej przeglądarce. Szczegółowe informacje znajdziesz w naszej Polityce Prywatności