Istota nowelizacji dotyczyła przede wszystkim zmiany zasad rozłożenia na raty spłaty należności pieniężnych na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z tytułu zwrotu dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych oraz refundacji składek przyznanych osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą.

Nowelizacja przepisów

Dzięki nowelizacji pracodawcy uzyskali możliwość rozkładania na raty, odraczania terminu płatności oraz umorzenia należności pochodzących m.in. z dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. Zgodnie z treścią art. 49f ust. 1 ustawy o rehabilitacji na wniosek dłużnika lub strony umowy, której przedmiot obejmuje dokonanie wydatków ze środków Funduszu, organy i podmioty powołane do zawierania takich umów mogą:

• umorzyć w części lub w całości należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, w drodze decyzji, lub

• rozłożyć na raty spłatę tych należności lub odroczyć termin ich płatności, w drodze umowy - w przypadku uzasadnionym ważnym interesem dłużnika, interesem publicznym, względami gospodarczymi lub społecznymi, lub innymi przyczynami zasługującymi na uwzględnienie, w szczególności w razie całkowitej nieściągalności w rozumieniu art. 49 ust. 5b.

Na podstawie ustawy z dnia 19 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych powyższe przepisy stosuje się do:

• należności pieniężnych dotyczących zwrotu środków przyznanych osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą lub niepełnosprawnemu rolnikowi lub rolnikowi zobowiązanemu do opłacenia składek za niepełnosprawnego domownika na podstawie art. 25a (art. 49f ust.3a);
• należności pieniężnych dotyczących zwrotu dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych przyznanego na podstawie art. 26a (art. 49f ust. 3c).
• odsetek naliczonych od nienależnie pobranego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, pod warunkiem spłaty kwoty głównej należności nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wezwania do zapłaty lub ujawnienia okoliczności powodujących obowiązek zwrotu (art. 49f ust. 3b).

Rozłożenie na raty i odroczenie terminu płatności może aktualnie nastąpić jednokrotnie w stosunku do danego pracodawcy, a całkowity okres spłaty nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia zawarcia umowy w tym zakresie. Od należności rozłożonych na raty bądź w stosunku, do których odroczono termin płatności, nie są naliczane odsetki za zwłokę. W razie uchybienia któremukolwiek z terminów zapłaty należności określonych w umowie, ulegnie ona rozwiązaniu, a należność wraz z odsetkami stanie się natychmiast wymagalna. Co istotne, pracodawca może jedynie umorzyć odsetki od rozłożonej na raty kwoty dofinansowania (nie może starać się o umorzenie kwoty głównej zwrotu dofinansowania).

Nowelizacja przepisów ujednoliciła regulację prawną dotyczącą rozłożenia na raty i odroczenia terminu płatności środków z tytułu zwrotu dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych oraz refundacji składek przyznanych osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą.

Zakres przedmiotowy i podmiotowy rozłożenia na raty/odroczenia terminu płatności

Rozłożenie na raty lub odroczenie terminu płatności stosuje się do:

• należności pieniężnych dotyczących zwrotu środków przyznanych osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą lub niepełnosprawnemu rolnikowi lub rolnikowi zobowiązanemu do opłacenia składek za niepełnosprawnego domownika na podstawie art. 25a (art. 49f ust.3a);
• należności pieniężnych dotyczących zwrotu dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych przyznanego na podstawie art. 26a (art. 49f ust. 3c).

O rozłożenia na raty/odroczenie terminu płatności może ubiegać się:

• osoba niepełnosprawna wykonująca działalność gospodarczą z tytułu należności pieniężnych dotyczących zwrotu środków przyznanych na podstawie art. 25a ustawy o rehabilitacji;
• niepełnosprawny rolnik z tytułu należności pieniężnych dotyczących zwrotu środków przyznanych
• na podstawie art. 25a ustawy o rehabilitacji;
• rolnik zobowiązany do opłacenia składek za niepełnosprawnego domownika z tytułu należności pieniężnych dotyczących zwrotu środków przyznanych na podstawie art. 25a ustawy o rehabilitacji;
• pracodawca, z tytułu należności pieniężnych dotyczących zwrotu dofinansowania do wynagrodzeń pracowników  niepełnosprawnych przyznanego na podstawie art. 26a ustawy o rehabilitacji..

Przesłanki ubiegania się o rozłożenie na raty/odroczenie terminu płatności

Rozłożenie na raty/odroczenie terminu płatności może nastąpić ze względu na ważny interes dłużnika, interes publiczny, względy gospodarcze i społeczne. Przez ważny interes dłużnika należy rozumieć wystąpienie okoliczności nadzwyczajnych, niezależnych od wnioskodawcy, które uniemożliwiają jednorazową spłatę zadłużenia, a w szczególności:

• zdarzenia losowe, np. kradzież mienia;
• klęski żywiołowe, np. powódź, pożar, susza oraz katastrofy naturalne lub awarie techniczne, których skutki zagrażają zdrowiu i życiu, pomoc może być podjęta przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków i współdziałaniu różnych organów i służb pod jednym kierownictwem.

Przez interes publiczny należy rozumieć respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo i zaufanie obywateli do organów władzy.
Przez względy społeczne i gospodarcze należy rozumieć m.in.:

• zagrożenie likwidacją pracodawcy lub likwidacją działalności gospodarczej.

Wniosek i załączniki

Dłużnik ubiegający się o zastosowanie ulgi musi złożyć wniosek. Wniosek powinien spełnić wymogi formalne określone w art. 63 § 2 k.p.a., w szczególności:

• wskazanie strony od której pochodzi;
• adres strony;
• żądanie, np. rozłożenie na raty płatności należności;
• przyczyny ubiegania się o zastosowanie ulgi – wniosek powinien być wyczerpująco umotywowany i wskazywać okoliczności niezależne od wnioskodawcy, na zaistnienie których dłużnik nie miał wpływu, a których zaistnienie powoduje, że nie jest w stanie jednorazowo wywiązać się ze spłaty zobowiązań;
• przyczyny ubiegania się o ulgę powinny być potwierdzone stosowną dokumentacją określającą zasadność rozłożenia na raty/odroczenia terminu płatności, w tym dokumentacją odzwierciedlającą sytuację finansową oraz możliwości płatnicze wnioskodawcy;
• proponowany harmonogram spłaty rat lub datę, do której spłata należności ma być odroczona;
• podpis osoby upoważnionej do reprezentowania. W przypadku, gdy strona działa przez pełnomocnika do wniosku należy załączyć pełnomocnictwo.

Rodzaj oraz zakres dokumentacji, na podstawie której dokonywana będzie analiza zaistnienia przesłanek warunkujących rozłożenie na raty/odroczenie terminu płatności, powinien być uzależniony od formy prawnej podmiotu ubiegającego się o udzielenie ulgi oraz od rodzaju prowadzonej ewidencji finansowej.

Dokumenty dotyczące sytuacji ekonomiczno-finansowej to:

• Roczne sprawozdanie finansowe za dwa ostatnie lata wraz z raportem biegłego rewidenta (dofinansowanie).
• Sprawozdanie z działalności za dwa ostatnie lata (dofinansowanie).
• Sprawozdanie F-01 za rok bieżący (dofinansowanie).
• Prognozy finansowe  na rok bieżący i następny, w tym bilans, rachunek wyników i przepływów finansowych (dofinansowanie).
• Zestawienie istotnych danych o bieżącej sytuacji finansowej, np. umów, kontraktów, zleceń, porozumień, wygranych przetargów (dofinansowanie, refundacja).
• Kserokopia zeznań podatkowych PIT za ostatni rok i oświadczenie o dochodach przypadających na członka rodziny pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym uzyskanych w okresie ostatnich trzech miesięcy (refundacja, dofinansowanie w przypadku pracodawców będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej).
• Zaświadczenie z właściwego urzędu skarbowego o niezaleganiu lub zaleganiu z podatkami (dofinansowanie, refundacja).
• Zaświadczenie z właściwego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o braku zaległości w regulowaniu składek (dofinansowanie).
• Wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis lub zaświadczenia o pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie jakie strona otrzymała w roku, w którym ubiega się o pomoc oraz w ciągu  dwóch poprzedzających go lat kalendarzowych  albo oświadczenia o wielkości pomocy otrzymanej w tym okresie lub oświadczenia o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie. Oświadczenia o wielkości otrzymanej pomocy lub nieotrzymaniu pomocy, powinny być podpisane przez osobę upoważnioną do reprezentowania strony (dofinansowanie, refundacja).
• Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis – INF-O-PdM lub Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie INF-O- PdR (dofinansowanie, refundacja).

Inne dokumenty:

• Aktualne dokumenty potwierdzające zadłużenie z tytułu innych zobowiązań, np. z tytułu czynszu, opłat za energię elektryczną, opłat za gaz, kredytu bankowego (refundacja, dofinansowanie w przypadku pracodawców będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej).
• Aktualne dokumenty potwierdzające bieżące wydatki np. wydatki na leki oraz leczenie (refundacja, dofinansowanie w przypadku pracodawców będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej).
• Zaświadczenie o korzystaniu z różnych form pomocy społecznej (refundacja, dofinansowanie w przypadku pracodawców będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej).
• Harmonogram spłaty kredytu bankowego bądź zadłużeń realizowanych wobec innych podmiotów, np. wobec urzędu skarbowego (dofinansowanie, refundacja).
• Protokół komisji określający wysokość  i zakres oszacowanych szkód np.: z pożaru, powodzi (dofinansowanie, refundacja).
• Wszelkie inne dokumenty mające wpływ, zdaniem strony, na rozpatrzenie sprawy (dofinansowanie, refundacja).

Instytucja rozłożenia na raty zapłaty należności/odroczenia terminu płatności stanowi szczególnego rodzaju ulgę, której stosowanie oparte jest na uznaniu administracyjnym, co oznacza, że organ może, ale nie musi skorzystać z uprawnienia określonego w tym przepisie. Złożenie wniosku o rozłożenie na raty/odroczenie terminu płatności nie gwarantuje, że ulga w tym zakresie zostanie przyznana. W przypadku nieudostępnienia przez wnioskodawcę dokumentacji potwierdzającej istnienie przesłanek mogących stanowić podstawę udzielenia ulgi, Prezes Zarządu PFRON odmówi jej przyznania. Prezes Zarządu PFRON przyznaje ulgę w formie umowy. Przyznana ulga stanowi pomoc de minimis w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis.

Warunki rozłożenia na raty/odroczenia terminu płatności

Rozłożenie na raty/odroczenie terminu płatności może nastąpić tylko raz, a całkowity okres spłaty należności nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia zawarcia umowy.

W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku odsetki za zwłokę są naliczane na datę wpływu wniosku do PFRON. Organ ustala dodatkową opłatę równą sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalonej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym, że stawka ta nie może być niższa niż 8% ani od stopy oprocentowania kredytu, który dłużnik mógłby uzyskać na zasadach rynkowych. W okresie obowiązywania umowy, prezes Zarządu PFRON nie wydaje decyzji o wstrzymaniu miesięcznego dofinansowania, nie dłużej jednak niż do dnia poprzedzającego dzień powstania dalszych zaległości w zobowiązaniach wobec Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przekraczających ogółem kwotę 100 zł.

Zawarcie umowy o ratalnej spłacie zadłużenia/odroczeniu terminu płatności należności, powoduje po stronie dłużnika obowiązek dokonywania w terminie i w pełnej wysokości wpłat na poszczególne raty, zgodnie z harmonogramem spłaty zadłużenia. W przypadku dokonania wpłaty na poczet danej raty po terminie albo w terminie, ale w zaniżonej wysokości, umowa ulega rozwiązaniu, a należność staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami naliczonymi w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych. Natychmiastowa wymagalność należności skutkuje podjęciem działań zmierzających do przymusowego dochodzenia należności w trybie postępowania egzekucyjnego, co przyczyni się do zwiększenia zadłużenia nie tylko o należne odsetki za zwłokę, ale również o ewentualne koszty upomnienia oraz koszty egzekucyjne.